Filmy wojsko, film czarno-biały, lata 30.

Lato 1939 roku. Profesor Gabriel Tomicki (Bronisław Pawlik), nazywany przez znajomych don Gabrielem, spiera się podczas zebrania naukowego ze swoim adwersarzem, dr. Stanisławem Dogiem-Leśniewskim. Prof. Tomicki jest germanistą wykształconym na niemieckich uniwersytetach w Heidelbergu i Lipsku. Nie wierzy w możliwość rozpętania wojny przez potomków Goethego, Schillera i Hegla… Dr Dog-Leśniewski, subtelny znawca kultury francuskiej, jest odmiennego zdania. Zacięte spory, jakie od jakiegoś czasu wiodą, nie mają tylko charakteru intelektualnego, lecz również psychologiczny. Tomicki, mężczyzna niepozorny i wątły, na dodatek krótkowidz, ma trudności w kontaktach z kobietami. Dog-Leśniewski jest mężczyzną przystojnym i czarującym, cieszącym się ogromnym powodzeniem u płci pięknej. Tymczasem nadchodzi 1 września. Wybucha wojna. Zafascynowany osiągnięciami ducha germańskiego don Gabriel postanawia zaciągnąć się do wojska. Okazuje się jednak, że jest niezdolny do służby liniowej. Podczas jednego z nalotów poznaje w schronie Florentynę – fordanserkę z klubu nocnego Casanova. Dziewczyna jest jego sąsiadką, lecz przez całe lata nie zwracał na nią uwagi. Wspólnie postanawiają opuścić pogrążającą się w chaosie stolicę. Dźwigając plecaki, maszerują nocą. Za dnia sypiają po stodołach. Tomicki zakochuje się we Florentynie i dzięki niej leczy swój zadawniony kompleks. Udaje mu się także zaciągnąć do wojska.

Szczęsny jest bezrobotny i biedny. Przypadkowo napotkanej dziewczynie opowiada swoją historię. W domu przez pracę zaczyna tracić wzrok, opuszcza dom rodzinny w poszukiwaniu lepszych warunków do życia. Udaje się do Włocławka, gdzie wcale nie jest lepiej. Za obronę księdza przed pobiciem dostaje pracę w tartaku. Jest świadkiem morderstwa, w obawie przed zemstą ucieka do Warszawy, gdzie nawiązuje romans. Następnie trafia do wojska.

Hitlerowcy wypowiedzieli wojnę, jest 1 września 1939 roku. W wielu miastach obok Polaków mieszkają również Niemcy, nierzadko są też rodziny i małżeństwa mieszane, narodowości polsko-niemieckiej. Tak też jest w opowiadanej w filmie historii tragicznej miłości Piotra Horodeckiego i Anny Marii Boehme, mieszkających w Bydgoszczy, która szykuje się do obrony.